Ζευγαρώνουν οι Αγορές; Μαύρα μαντάτα για τους καταναλωτές!

Κανόνας είναι,  οι θεσμικές αλλαγές που  επιβαρύνουν τους καταναλωτές  για να εξυπηρετήσουν  τα συμφέροντα των «αγορών», να μη   συζητούνται  πέρα από τον στενό κύκλο του «ιερατείου» των ειδικών .  Χαρακτηριστική τέτοια περίπτωση είναι η σύζευξη των αγορών ηλεκτρικής ενέργειας Ελλάδας – Ιταλίας, η οποία θα υλοποιηθεί εντός του 2018 ή το αργότερο εντός του 2019 και η οποία, παρότι θα φέρει αυξήσεις  «σοκ» στην  τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας,  είναι  ελάχιστα γνωστή στο ευρύ κοινό. 

Τι είναι η «σύζευξη των αγορών»  («market coupling»);

Είναι  το «ζευγάρωμα»  μεταξύ  μιας χώρας  με ακριβότερο ηλεκτρικό ρεύμα στη χονδρική αγορά και μιας άλλης  με  φθηνότερο, το οποίο  αποσκοπεί στη σύγκλιση των τιμών των αγορών χονδρικής  των δύο χωρών.

Στηρίζεται  στην αρχή ότι η σύγκληση των τιμών θα επέλθει  λόγω των εξαγωγών από τη χώρα με τη  χαμηλότερη τιμή  προς τη χώρα με την υψηλότερη  , καθώς στην μεν πρώτη , δηλαδή στη χώρα με τη φθηνότερη χονδρική τιμή ηλεκτρικής ενέργειας, η τιμή θα αυξηθεί  και στη δεύτερη θα μειωθεί. Είναι δε προφανές  ότι  το «ζευγάρωμα» δεν ευνοεί τους καταναλωτές της χώρας με τη φθηνότερη αγορά, γιατί η σύζευξη αυξάνει την χονδρική τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας και συνακόλουθα και τα τιμολόγια λιανικής , ενώ επίσης είναι αβέβαιο ότι ωφελεί τους καταναλωτές της χώρας με την ακριβότερη αγορά, καθώς  η μείωση της χονδρικής τιμής απορροφάται  από το κόστος των διασυνδέσεων .  

Η σύζευξη των αγορών αποτελεί  το μεταβατικό στάδιο για τη δημιουργία της ενιαίας ευρωπαϊκής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας και αποσκοπεί στην ενσωμάτωση της μεταβλητής παραγωγής των ΑΠΕ στο Ευρωπαϊκό Ηλεκτρικό Σύστημα.

Τεχνικά η σύζευξη  υποστηρίζεται:

- Από την ύπαρξη ηλεκτρικών διασυνδέσεων μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών για τη μεταφορά της ηλεκτρικής ενέργειας.
-  Από τη συνεργασία των διαχειριστών του Συστήματος Μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας των δύο χωρών και
- Από  ενιαία πλατφόρμα δημοπρασιών (single auction platform),  στην οποία υποβάλλονται και αντιστοιχίζονται καθημερινά προσφορές για πώληση και αγορά ηλεκτρικής ενέργειας κατά την επόμενη ημέρα.

Σύζευξη Ελλάδας – Ιταλίας

Η σύζευξη μεταξύ Ελλάδας και Ιταλίας, η οποία τεχνικά υποστηρίζεται από τη διασύνδεση (υποβρύχιο καλώδιο μήκους 160 Km) που είναι σε εμπορική χρήση από το 2002,  θα φέρει ριζικές αλλαγές στην ελληνική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας. Η Ιταλία είναι  μία από τις χώρες με την ακριβότερη χονδρική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας στην Ευρώπη και αυτό σημαίνει ότι στο «ζευγάρωμα» θα έχουμε το ρόλο της φθηνότερης αγοράς, δηλαδή της αγοράς που θα πρέπει οι τιμές της να αυξηθούν για να συγκλίνουν.

Ενδεικτικό των μελλοντικών εξελίξεων είναι ότι  εν όψει της  σύζευξης των δύο αγορών, η Ελληνική Δημοκρατία δεσμεύθηκε να αυξήσει σταδιακά τη μέγιστη επιτρεπόμενη χονδρεμπορική τιμή ενέργειας,   η οποία το 2016  διπλασιάστηκε, δηλαδή αυξήθηκε από τα  150 ευρώ/MWh  στα 300 ευρώ /ΜWh , με την ακόλουθη αιτιολογία, η οποία προβλήθηκε από τη ΡΑΕ:: «……η αποφυγή προσδιορισμού της μέγιστης επιτρεπόμενης χονδρεμπορικής τιμής ενέργειας σε χαμηλά επίπεδα συνιστά καίρια επιλογή για τη λειτουργία της (χονδρεμπορικής) αγοράς υπό όρους ρευστότητας και ανταγωνισμού, όπως προκύπτει από τη σχετική κοινή προσέγγιση. Συγκεκριμένα, στο Nord Pool (όπου συμμετέχουν οι σκανδιναβικές και οι βαλτικές χώρες) το ανώτατο όριο είναι 3.000 €/MWh, όπως επίσης στο Βέλγιο και την Ιταλία. Το εν λόγω όριο προσαυξάνεται στις 10.000 €/ΜWh για τις χώρες που συμμετέχουν στο EPEX (Γερμανία, Αυστρία, Γαλλία, Ελβετία), ενώ ακόμη και στην Ιρλανδία, όπου η αγορά λειτουργεί κατά το μοντέλο της υποχρεωτικής κοινοπραξίας (mandatory pool), όπως και στην Ελλάδα, η ανώτερη επιτρεπόμενη τιμή εγγίζει τα 1.000 €/ΜWh..».

Ωστόσο  το όριο των  300 ευρώ/ΜWh απέχει ακόμη πολύ από τις μέγιστες επιτρεπόμενες χονδρεμπορικές τιμές ενέργειας των άλλων ευρωπαϊκών αγορών. Προκειμένου λοιπόν  να «εναρμονιστούμε» ,  η κοινή πρόταση των ΝΕΜΟ (Nominated Electricity Market Operators), δηλαδή των διορισμένων διαχειριστών ηλεκτρικής ενέργειας που προβλέπονται από τη νομοθεσία της Ε.Ε.  (στην Ελλάδα το ρόλο αυτό έχει ο ΛΑΓΗΕ) είναι  το «Όριο Εναρμονισμένης Μέγιστης Τιμής Εκκαθάρισης», όπως είναι πλέον ο επίσημος όρος της μέγιστης επιτρεπόμενης χονδρεμπορικής τιμής ηλεκτρικής ενέργειας , να ανέλθει στα 3.000 ευρώ/ΜWh!  Η πρόταση αυτή  έχει ήδη υποβληθεί στη ΡΑΕ, η οποία με τη σειρά της υπέβαλε σχετικό αίτημα στον Οργανισμό Συνεργασίας Ρυθμιστικών Αρχών Ενέργειας – ACER και το θέμα εκκρεμεί.

Βεβαίως το φλέγον ερώτημα είναι τι συνέπειες θα έχει η σύζευξη για εμάς τους  καταναλωτές και η απάντηση, δυστυχώς, δεν είναι ευχάριστη.

Η σύζευξη αναπόδραστα θα φέρει  αυξήσεις στα τιμολόγια των τελικών καταναλωτών ηλεκτρικής ενέργειας  και εξαρτάται από το εύρος αυτών των αυξήσεων, αν θα προκληθούν αλυσιδωτές ανατιμήσεις και σε άλλα προϊόντα και υπηρεσίες. Άλλωστε, το επιχείρημα που πρόβαλε η ΡΑΕ το 2016 για να καθησυχάσει τυχόν ανησυχίες, ήταν ότι η χονδρική τιμή ηλεκτρικής ενέργειας  μόνο ελάχιστες ώρες κάθε έτος εξισώνεται με τη μέγιστη επιτρεπόμενη. Όταν όμως πλέον το  όριο της μέγιστης επιτρεπόμενης χονδρεμπορικής τιμής ηλεκτρικής ενέργειας  δεκαπλασιάζεται και από 300 ευρώ/MWh ορίζεται σε 3.000 ευρώ/MWh,  σαφώς δίνεται το σήμα για να αναπτυχθεί μια κατά πολύ ακριβότερη χονδρική αγορά, η οποία θα μετακυλήσει τις αυξήσεις στα τιμολόγια των τελικών καταναλωτών και μάλιστα χωρίς να χρειάζεται να  συντρέχουν εξαιρετικά γεγονότα  που να εξισώνουν την χονδρική τιμή με την μέγιστη επιτρεπόμενη.

Εν  κατακλείδι: Η σύζευξη των αγορών Ελλάδας – Ιταλίας  δεν είναι τεχνικό θέμα. Είναι πρωτίστως θεσμική μεταρρύθμιση, η οποία εντάσσεται στο πλαίσιο  δημιουργίας της ενιαίας ευρωπαϊκής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας και αποσκοπεί στην  ενσωμάτωση της μεταβλητής παραγωγής των ΑΠΕ στο Ευρωπαϊκό Ηλεκτρικό Σύστημα. Εξυπηρετεί καταφανώς τα συμφέροντα των επενδυτών, των παραγωγών, των  traders, των  προμηθευτών και όλων των  εμπλεκόμενων στις αγορές ηλεκτρικής ενέργειας  εν γένει και το κόστος της,  είναι επίσης σαφές ότι θα επωμισθούν  οι καταναλωτές.  Καιρός λοιπόν να αντιληφθούμε  τι σημαίνει η δημιουργία της ενιαίας ευρωπαϊκής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας και ποιος είναι ο  ρόλος των ΑΠΕ σε όλο αυτό το οικοδόμημα που στήνεται. Άλλωστε έχουμε πικρή πείρα από τη νομισματική ενοποίηση που την πληρώσαμε – και συνεχίζουμε να την πληρώνουμε – ακριβά. Ας προσπαθήσουμε λοιπόν να  αξιοποιήσουμε την πείρα αυτή, αντιμετωπίζοντας πιο υποψιασμένοι το «ζευγάρωμα» των αγορών και τη νέα  ενοποίηση που προωθείται!