Της Στέλλας Πατρώνα*
Στις 23 Νοεμβρίου συμπληρώθηκαν δεκατρείς μήνες από την ημέρα που υποβάλαμε στην Αρχή Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων τη συλλογική καταγγελία για την παράνομη επεξεργασία των προσωπικών δεδομένων μας για την επιβολή του προστίμου του άρθρου 24 ν. 4865/2021 στους ανεμβολίαστους άνω των 60 ετών και μέχρι σήμερα Η ΑΡΧΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙ επ' αυτής.
Το χρονικό αυτό διάστημα αναμφισβήτητα υπερβαίνει κατά πολύ τον εύλογο χρόνο εντός του οποίου η εν λόγω ανεξάρτητη αρχή όφειλε να ενεργήσει και να μας “ενημερώσει για την πρόοδο και την έκβαση της έρευνας” επ' αυτής σύμφωνα με το άρθρο 13 παρ. 1 περ ζ' ν. 4624/2019 (ΦΕΚ Α 137) και συνεπώς τεκμαίρεται η “σιωπηρή απόρριψη” της καταγγελλίας μας, κατά της οποίας είχαμε το δικαίωμα (άρθρο 78 ΓΚΠΔ και άρθρο 20 ν. 4624/2019 ΦΕΚ Α 137 ) να προσφύγουμε δικαστικά για παράλειψη οφειλόμενης νόμιμης ενέργειας ενώπιον του ΣτΕ. Το δικαίωμα αυτό τελικά αποφασίσαμε να μην το ασκήσουμε εκτιμώντας ότι λόγω της κατάστασης της “ανεξάρτητης” δικαιοσύνης και της καταρράκωσης του κράτους δικαίου, ήταν περισσότερες οι πιθανότητες η προσφυγή μας να οδηγήσει στη “νομιμοποίηση” της παράνομης επεξεργασίας των προσωπικών δεδομένων μας παρά στη δικαίωσή μας.
Η παραπάνω έκβαση δεν αποτελεί έκπληξη από τη στιγμή που διαψεύστηκαν οι προσδοκίες για πρόωρες εκλογές και εν συνεχεία από τα αποτελέσματα των εκλογικών αναμετρήσεων που οδήγησαν στην αυτοδυναμία της ΝΔ και τον σχηματισμό νέας κυβέρνησης από τον Κ. Μητσοτάκη. Με άλλα λόγια, χωρίς αλλαγή του πολιτικού σκηνικού και με δεδομένη την απροκάλυπτη περιφρόνηση του θεσμικού πλαισίου από την κυβέρνηση Μητσοτάκη (πρόσφατο κραυγαλέο παράδειγμα από τα πολλά της τελευταίας τετραετίας, η στοχοποίηση του προέδρου της Αρχής Διασφάλισης του Απορρήτου των Επικοινωνιών (ΑΔΑΕ), Χρήστου Ράμμου και η δίωξη δύο μελών της, των κ.κ. Παπανικολάου και Γκρίτζαλη, επειδή τόλμησαν να ερευνήσουν το σκάνδαλο των υποκλοπών) ήταν φανερό ότι ήταν ελάχιστες οι πιθανότητες να λειτουργήσει πράγματι “ανεξάρτητα” η Αρχή Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων για να αποφανθεί επί της καταγγελίας μας.
Ωστόσο οι διαμαρτυρίες μας για την παράνομη επεξεργασία των προσωπικών δεδομένων μας, παρότι δεν έχει συνειδητοποιηθεί ευρέως, είχαν ως αποτέλεσμα την υπαναχώρηση Πλεύρη και ήταν ο λόγος που από το πρόστιμο των 100 ευρώ που θα επιβαλόταν κάθε μήνα για αόριστο χρονικό διάστημα, αρχής γενομένης από τις 15 Ιανουαρίου, φθάσαμε το εν λόγω μέτρο να ανασταλεί από τις 15 Απριλίου και από τα 300 ευρώ που ο Πλεύρης δήλωνε κατηγορηματικά ότι θα πληρώναμε για τα πρόστιμα του χρονικού διαστήματος ισχύος του μέτρου (δηλαδή από 15.1 έως 15.4), τελικά βεβαιώθηκαν στην ΑΑΔΕ μόνο 150 ευρώ (πρόστιμα Ιανουαρίου και Φεβρουαρίου) με τις προσαυξήσεις τους.
Χρονολογικά οι ενέργειες που έγιναν πριν την κατάθεση της συλλογικής καταγγελίας μας ήταν οι εξής:
(α). Η αποστολή μέσω mail στους υπεύθυνους Προστασίας για τα προσωπικά δεδομένα (DPO) (α) του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων (β) του Υπουργείου Υγείας και (γ) της ΗΔΙΚΑ “ΔΗΛΩΣΗΣ Άσκησης του δικαιώματος περιορισμού της επεξεργασίας των προσωπικών δεδομένων που περιέχονται στην Βάση Δεδομένων Συστήματος Ηλεκτρονικής Συνταγογράφησης κατ' άρθρο 18 παρ. 1 περ. β' ΓΚΠΔ” .
Η κίνηση αυτή ξεκίνησε στις 15 Φεβρουαρίου 2022 ( δηλαδή τρεις ημέρες μετά την δημοσίευση σε ΦΕΚ της υπ' αριθμ. ΓΠ οικ 7586 ΚΥΑ των Υπουργών Οικονομικών – Υγείας – Επικράτειας και του Διοικητή της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων (ΦΕΚ Β' 608/12.2.2022), για τον καθορισμό της διαδικασίας προσδιορισμού των υποχρέων προσώπων και επιβολής του διοικητικού προστίμου της παρ. 4 του άρθρου 24 του ν. 4865/2021) και πρέπει να θεωρείται επιτυχής διότι μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα απεστάλησαν εκατοντάδες, τέτοιες δηλώσεις στους τρεις υπευθύνους επεξεργασίας και ανάγκασε τον υπεύθυνο Προστασίας (DPO) του Υπουργείου Υγείας να εκδώσει την υπ' αριθ. ΑΠ:12186/25.2.2022 γνωμοδότηση, η οποία μόνο ως μνημείο μεροληψίας και αντιεπιστημονικών και δικολαβίστικων ισχυρισμών μπορεί να εκληφθεί.
(β) Στις 8.3.2022 κοινοποιήθηκε με δικαστικό επιμελητή στην Αρχή Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων η “Επείγουσα Έκκληση” να παρέμβει άμεσα για την υπεράσπιση του θεμελιώδους δικαιώματος της προστασίας των προσωπικών δεδομένων των πολιτών, την οποία υπέγραψαν 15 Πανεπιστημιακοί και 17 Δικηγόροι.
Η ενέργεια αυτή έλαβε κάποια δημοσιότητα, καθώς δημοσιεύτηκε ως είδηση σε ΜΜΕ όπως “H ΝΑΥΤΕΜΠΟΡΙΚΗ” και η “ΖΟΥΓΚΛΑ” και έγινε αναφορά της και στη βουλή, από την τότε βουλευτή του ΜΕΡΑ 25, Μαρία Απατζίδου, στις 30.3.2022
(γ) Στις 29/3/2022 επιδόθηκε με δικαστικό επιμελητή στον Πρόεδρο της Αρχής Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων ΔΙΑΜΑΡΤΥΡΙΑ – ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ από 739 πολίτες με την οποία διαμαρτυρόμασταν για την παράνομη επεξεργασία των προσωπικών δεδομένων τους από δημόσιους φορείς και καλούσαμε την Αρχή Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων να εκπληρώσει τα καθήκοντα που αρμόζουν στο θεσμικό της ρόλο και να υπερασπιστεί το δικαίωμα που μας αναγνωρίζεται από το άρθρο 9Α του Συντάγματος και το άρθρο 8 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ε.Ε για τον σεβασμό και την προστασία των προσωπικών δεδομένων μας.
Η διαμαρτυρία αυτή συγκοινοποιήθηκε προς (α) τον Εισαγγελέα Αρείου Πάγου (β) τον Συνήγορο του Πολίτη, (γ) τον Πρόεδρο της Βουλής και (δ) τον Πρόεδρο του Ευρωπαϊκου Κοινοβουλίου, ενώ κοινοποιήθηκε με mail στους Αρχηγούς και τα μέλη των Κοινοβουλευτικών Ομάδων : ΣΥΡΙΖΑ, ΚΚΕ, ΚΙΝΑΛ, ΜΕΡΑ 25 και ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΥΣΗ και είχε ως αποτέλεσμα να δοθεί από τον Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου, εντολή να διεξαχθεί προκαταρκτική εξέταση για το θέμα αυτό, η οποία ωστόσο δεν προχώρησε και δεν οδήγησε σε διώξεις.
Παράλληλα με τις παραπάνω κινήσεις έγιναν και πολλές άλλες ενέργειες, δικαστικές ή εξώδικες, συλλογικές και ατομικές, κατά της υποχρεωτικότητας του εμβολιασμού και της επιβολής του προστίμου, οι οποίες ανέδειξαν την οργή του κόσμου και πίεσαν για την κατάργησή του εν λόγω μέτρου. Ωστόσο το γεγονός ότι η δήλωση Πλεύρη για την αναστολή του μέτρου έγινε στις 23 Μαρτίου 2022 (δηλαδή δεκαπέντε ημέρες μετά την κοινοποίηση της “Επείγουσας Εκκλησης” πανεπιστημιακών και δικηγόρων προς την Αρχή Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων), όπως επίσης και το γεγονός ότι από το συνολικό ποσό των 300 ευρώ, τελικά βεβαιώθηκαν στην ΑΑΔΕ μόνο 150 ευρώ, μαρτυρά ότι ασκήθηκαν παρασκηνιακά πιέσεις (είτε από την Αρχή Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων, είτε από την εισαγγελία του Αρείου Πάγου, είτε από τους DPO που εκτίθεντο) στον Πλεύρη να μην επαναληφθεί η παράνομη επεξεργασία για την επιβολή του προστίμου και των υπόλοιπων μηνών και να ανασταλεί το μέτρο.
Στην παραπάνω εκτίμηση συνηγορεί και το γεγονός ότι ενώ η κυβέρνηση είχε συγκεντρώσει επαρκές νομικό οπλοστάσιο (πχ γνώμες συνταγματολόγων, όπως ο Αντώνης Μανιτάκης) για να παρουσιάσει ως δήθεν συνταγματική την υποχρεωτικότητα του εμβολιασμού, δεν είχε πράξει το ίδιο και για τη διαδικασία που επέλεξε για την επιβολή του σχετικού προστίμου. Κι αυτό φαίνεται από την άκρως αντιεπιστημονική, νομικά απαράδεκτη και εξόφθαλμα μεροληπτική γνωμοδότηση του υπεύθυνου επεξεργασίας (DPO) του υπουργείου υγείας, αλλά και αποδεικνύεται από το γεγονός ότι η Αρχή Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων, επέλεξε να απορρίψει “σιωπηρά” κι όχι ρητά την καταγγελία μας προκειμένου να μην εκτεθεί υιοθετώντας τους παντελώς αβάσιμους και αντιεπιστημονικούς ισχυρισμούς του υπεύθυνου επεξεργασίας (DPO) του υπουργείου υγείας.
Τέλος, πρέπει να αναφερθεί ότι νομικά δεν έχει κλείσει οριστικά το θέμα της συνταγματικότητας του προστίμου, καθώς εκκρεμούν ενώπιον του ΣτΕ αιτήσεις ακύρωσης που δεν έχουν εκδικασθεί μέχρι σήμερα. Ωστόσο έχει ήδη δημοσιευθεί περίληψη (όχι όμως και ολόκληρο το κείμενο τους που μάλλον αποτελεί επτασφράγιστο μυστικό, καθώς τις αναζήτησαν συνάδελφοι με έννομο συμφέρον και δεν τους τις έδωσαν) των υπ' αριθ. 1762/2023, 1763/2023 και 1764/2023 αποφάσεων της Ολομελείας του ΣτΕ που έκριναν υπερ της συνταγματικότητας της υποχρεωτικότητας του εμβολιασμού στους άνω των 60 ετών και της επιβολής προστίμου.
Συμπερασματικά, τόσο νομικά, όσο και πολιτικά δεν φαίνεται πλέον ότι υπάρχει κάποια προοπτική διαγραφής του προστίμου και δυστυχώς, όσοι ακόμη το οφείλουμε, θα αναγκασθούμε να το πληρώσουμε. Βεβαίως υπάρχει η ηθική ικανοποίηση ότι αφενός κατορθώσαμε να τους σταματήσουμε και αφετέρου ότι δεν καμφθήκαμε, ωστόσο δεν παύει να είναι λυπηρό ότι θα αναγκασθούμε να πληρώσουμε 150 ευρώ ως τίμημα για την προάσπιση της υγείας, της λογικής και της αξιοπρέπειας μας.
*Η Στέλλα Πατρώνα είναι Δικηγόρος, μέλος του Δικτύου Ενεργών Καταναλωτών – Δ.Ε.ΚΑ και της πρωτοβουλίας “ΔΡΟΜΟΣ ΑΝΟΙΧΤΟΣ”
,
