Κολλάει ο κορονοϊός από τον αέρα;

Της Στέλλας Πατρώνα*

Το ερώτημα του τίτλου είναι κρίσιμο, αν θέλει κανείς να εξετάσει την ορθότητα ή όχι του αναμφισβήτητα ακραίου μέτρου της απαγόρευσης κυκολοφορίας. Κολλάει λοιπόν ο κορονοϊός από τον αέρα;

Αν η απάντηση είναι θετική, τότε το μέτρο της απαγόρευσης κυκλοφορίας και ορθό είναι και αναγκαίο! Ωστόσο στην περίπτωση αυτή θα πρέπει να χρεώσουμε ολιγωρία στην κυβέρνηση και να χαρακτηρίσουμε την πολιτική της ανεύθυνη έως και εγκληματική, αφού δεν απαγορεύει γενικά την έξοδο από το σπίτι και επιτρέπει τις μετακινήσεις, έστω και για περιορισμένους λόγους. Γιατί αν πράγματι ισχύει κάτι τέτοιο, η λογική επιβάλλει να προχωρήσει σε ολική απαγόρευση της κυκλοφορίας, να απαγορεύσει κάθε μετακίνηση που δεν αποσκοπεί στην κάλυψη αδήριτων κοινωνικών αναγκών, να εκδίδει ειδικές άδειες μετακίνησης μόνο για αυτούς που εξυπηρετούν τέτοιες ανάγκες, να τους προμηθεύσει με προστατευτικές στολές , να συστήσει ειδικά συνεργεία για να φέρνουν τρόφιμα και φάρμακα έξω από την πόρτα μας ή αν αυτό είναι δύσκολο, να προμηθεύσει κάθε νοικοκυριό με μια τουλάχιστον προστατευτική στολή ή έστω να μας δώσει συμβουλές πως να προστατευθούμε από τον αέρα που μεταφέρει τον ιό στην έσχατη των περιπτώσεων που είναι ανάγκη να βγούμε από το σπίτι μας.

Αν μάλιστα προχωρήσουμε ελάχιστα το συλλογισμό αυτό θα πρέπει να απαντηθεί και το ερώτημα, γιατί μας επιτρέπεται η μετακίνηση έστω και για περιορισμένους λόγους, αρκεί να έχουμε μαζί μας αστυνομική ταυτότητα και έγγραφη υπεύθυνη δήλωση ή ηλεκτρονική βεβαίωση εξόδου με sms. Μήπως η αστυνομική ταυτότητα και η υπεύθυνη δήλωση είναι αναγκαία “προστατευτικά” μέτρα για να ξορκίσουμε το “κακό”; Αν ναι, τότε λογικά οδηγούμαστε στο παράλογο συμπέρασμα ότι ο ιός είναι επιλεκτικός: Αποφεύγει τους νομοταγείς και νομιμόφρονες και χτυπάει μόνο τους απείθαρχους και παραβάτες.

Αν πάλι ο κορονοϊός δεν κολλάει με τον αέρα, τότε η αιτία της απαγόρευσης κυκλοφορίας πρέπει να αναζητηθεί στο γνωστό αφήγημα ότι οι πολίτες αυτής της χώρας στερούνται υπευθυνότητας, αφού αψηφούσαν τα μέτρα, συνωστίζονταν στις παραλίες, διοργάνωναν εκδρομές κάνοντας ουρά στα διόδια και βοηθούσαν με τον τρόπο αυτό στη διασπορά του ιού.

Η παραπάνω εξήγηση ως λογικοφανής πρέπει να εξεταστεί σοβαρά και επ' ουδενί να παρακαμφθεί με την εύκολη – αν και αληθινή - δικαιολογία ότι τα ΜΜΕ υπερέβαλαν συνειδητά ή και ψεύδονταν ολοφάνερα κάνοντας “ρεπορτάζ” για εκδρομείς που αψηφούσαν τα μέτρα και συνωστίζονταν στις παραλίες, την ίδια ώρα που οι παραλίες ήταν έρημες!

Εκτός όμως από λογικοφανής είναι πράγματι και λογική; Για να εξετάσουμε το εν λόγω θέμα πρέπει πρώτα – πρώτα να δούμε τι λένε οι ειδικοί για τη μετάδοση του ιού. Για το θέμα αυτό τόσο ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (Π.Ο.Υ.), όσο και ο ΕΟΔΥ μας λένε ότι ο ιός μεταδίδεται από άνθρώπο σε άνθρωπο. Ως εκτούτου συστήνουν να αποφεύγεται ο συνωστισμός και εν γένει οι κοινωνικές επαφές και θεωρούν ως αποτελεσματική μέθοδο για τον περιορισμό της μετάδοσής του την “κοινωνική αποστασιοποίηση”, δηλαδή την τήρηση απόστασης τουλάχιστον ενός μέτρου κάθε ανθρώπου από τους υπόλοιπους.

Υπάρχει όμως σήμερα ο κίνδυνος να δημιουργηθούν συνθήκες συνωστισμού χωρίς την απαγόρευση κυκλοφορίας, παρότι εστιατόρια, καφέ, θέάτρα, σινεμά,γενικά χώροι διασκέδασης, μουσεία, αρχαιολογικοί χώροι, αλλά ακόμη και και κομμωτήρια έχουν διακόψει υποχρεωτικά τη λειτουργία τους και όλοι πλέον γνωρίζουμε τους κινδύνους που δημιουργεί ο συγχρωτισμός; Είναι εν ολίγοις η απαγόρευση κυκλοφορίας το αναγκαίο μέσο για να τηρηθεί το μέτρο της “κοινωνικής αποστασιοποίησης”;

Μετά βεβαιότητας όχι για τους εξής λόγους: Κατ' αρχάς πράγματι σε συνθήκες συνωστισμού δεν μπορεί να υπάρξει “κοινωνική αποστασιοποίηση” . Ο συνωστισμός βεβαίως απαιτεί συνάθροιση και η συνάθροιση προϋποθέτει πράγματι τη δυνατότητα κυκλοφορίας. Ωστόσο δεν ισχύει και το αντίθετο. Η ελεύθερη κυκλοφορία ανθρώπων δεν συνεπάγεται ούτε ότι θα δημιουργηθούν συνθήκες συνωστισμού, ούτε κάν ότι θα δημιουργηθεί συνάθροιση. Εν ολίγοις, είναι δυνατόν να κυκλοφορούν ελεύθερα άνθρωποι στο δρόμο, στην παραλία ή να κάνουν τζόκινγκ και βόλτα κρατώντας την αναγκαία απόσταση του ενός μέτρου μεταξύ τους και αυτό ούτε βλαπτικό μπορεί να θεωρηθεί, σύμφωνα με τις οδηγίες του ΠΟΥ, ούτε δημιουργεί κινδύνους μετάδοσης του ιού. Αντιθέτως και για τη ψυχολογική διάθεση των ανθρώπων θα είναι ευεργετικό και τη σωματική τους κατάσταση θα βελτιώσει.

Εδώ βέβαια κάποιοι θα αντιλέξουν επικαλούμενοι την “ανευθυνότητα” των πολιτών χρησιμοποιώντας ως παράδειγμα την κίνηση προς την επαρχία όταν εμφανίστηκε η επιδημία του κορονοϊού . Θα συμφωνήσω μαζί τους ότι πράγματι ως ένα βαθμό υπάρχει και αυτή. Τονίζω όμως ότι υπάρχει μόνο ως ένα βαθμό, γιατί είναι πολύ εύκολο να ρίχνουμε το ανάθεμα στους άλλους αγνοώντας τις πρακτικές ανάγκες που τους οδήγησαν στη συγκεκριμένη ενέργεια και ξεχνώντας πόσο δύσκολη είναι η επιβίωση γι' αυτούς που ξαφνικά έμειναν άνεργοι ή ήταν ήδη υποαπασχολούμενοι πριν την έμφάνιση της πανδημίας. Και έχει ενδιαφέρον ότι όλοι αυτοί που συνήθως σπεύδουν να τονίσουν την ανευθύνη στάση των πολιτών, παράλληλα ξεχνούν την ευθύνη της πολιτείας, η οποία και στη συγκεκριμένη περίπτωση αποδεικνύεται ότι ούτε φρόντισε, ούτε προετοιμάστηκε εγκαίρως, ούτε σήμερα, εν μέσω πανδημίας, μεριμνά για την επιβίωση των πολιτών της!

Αλλά ας επανέλθουμε στο θέμα: Αν ο ιός δεν κολλάει από τον αέρα, δεν επιτρέπεται η διοργάνωση events και γενικά συναθροίσεων και οι πολίτες είναι σωστά ενημερωμένοι για το μέτρο της “κοινωνικής αποστασιοποίησης” , τι προσφέρει στον περιορισμό της εξάπλωσης του ιού η απαγόρευση κυκλοφορίας; Ουσιαστικά τίποτα, πέραν του να δημιουργεί πανικό και να προσθέτει ταλαιπωρία στους ήδη ταλαίπωρους κατοίκους αυτής της χώρας! Γιατί ταλαιπωρία είναι η δυσκολία του άνεργου που έχει ανάγκη να μετακινηθεί για να βρει δουλειά ή δανεικά και η περίπτωσή του δεν εμπίπτει σε καμια από τις επιτρεπόμενες , ταλαιπωρία είναι και η απαγόρευση να βγει κανείς από το σπίτι του απλά για να περπατήσει για να μην το αισθάνεται σαν φυλακή και ταλαιπωρία και άγχος είναι να ψάχνεις σε ποια επιτρεπόμενη μετακίνηση εμπίπτει η περίπτωση σου, γιατί αλλιώς κινδυνεύεις με πρόστιμο.

Βεβαίως αρκετοί θα αντιλέξουν με το επιχείρημα ότι τώρα προέχει η προάσπιση της δημόσιας υγείας . Δεν θα διαφωνήσω μαζί τους. 'Ετσι είναι, αλλά η προστασία της δημόσιας υγείας δεν επιτυγχάνεται ούτε με τους αστυνομικούς στο δρόμο, ούτε με υπεύθυνες δηλώσεις μετακίνησης, ούτε με ελικόπτερα ή drones πάνω από τα κεφάλια μας! 'Αλλα πράγματα χρειάζονται, όπως το να καλυφθούν οι ελλείψεις του ΕΣΥ σε προσωπικό, αναπνευστήρες και ΜΕΘ, να διακόψουν τη λειτουργία τους call centers, εργοστάσια και επιχείρησεις, στις οποίες συνεχίζουν να συνωστίζονται εργαζόμενοι και να γίνουν μαζικά διαγνωστικά τεστ και όχι μόνο στους νοσούντες!

Τα κάνει αυτά η κυβέρνηση; Δυστυχώς όχι! Και όσο δεν τα κάνει και συνεχίζει το υποκριτικό lockdown, τόσο θα επιβάλλει άχρηστα περιοριστικά μέτρα στους πολίτες και θα ενοχοποιεί την κοπέλα που έκανε τζόκινγκ χωρίς υπεύθυνη δήλωση ή τον παππού που ξεμύτισε στη γωνία του σπιτιού του! Προστατεύει έτσι τη δημόσια υγεία; Προφανώς όχι, φτιάχνει όμως ένα καλό άλλοθι ότι πήρε μέτρα και επιπλέον μας πετάει το μπαλάκι που γράφει πάνω του τις λέξεις “ατομική ευθύνη”!!!

* Η Στέλλα Πατρώνα είναι δικηγόρος και μέλος του Δικτύου Ενεργών Καταναλωτών (Δ.Ε.ΚΑ)