Ο ριζικός μετασχηματισμός της ΔΕΗ από το Υπερταμείο και γιατί βλάπτει τους καταναλωτές.

Το 2018 είναι χρονιά ριζικών αλλαγών για τη  ΔΕΗ. Οι δανειστές που έχουν τη διοίκησή της μέσω του Υπερταμείου, έχουν αποφασίσει να μετατρέψουν την άλλοτε μεγαλύτερη βιομηχανία της χώρας σε trader (1) και ο μετασχηματισμός αυτός, ουδέν καλό προμηνύει τόσο για την οικονομία της χώρας, όσο και για εμάς τους καταναλωτές.

Ένταξη της ΔΕΗ στο Υπεραταμείο

Το Υπερταμείο συμφωνήθηκε στην επεισοδιακή Σύνοδο Κορυφής της Ευρωζώνης της 12ης Ιουλίου 2015 ως όρος του τρίτου μνημονίου και συστήθηκε ένα χρόνο μετά, με τον νόμο 4389/2016, υπό την επίσημη επωνυμία «Ελληνική Εταιρεία Συμμετοχών και Περιουσίας Α.Ε.» με διάρκεια ζωής 99 χρόνια. Ο έλεγχος του Υπερταμείου ανήκει στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Στήριξης (2) που καθορίζουν πλέον τη στρατηγική αξιοποίησης του συνόλου της κρατικής περιουσίας και  την επενδυτική πολιτική της χώρας.

Η ένταξη της ΔΕΗ στο Υπερταμείο ολοκληρώθηκε στις 20.3.2018. Έκτοτε το Υπερταμείο ελέγχει τη ΔΕΗ, κατέχοντας το συνολικό ποσοστό των 51,123% του μετοχικού κεφαλαίου της και συγκεκριμένα 34,12% από μεταβίβαση των μετοχών του Ελληνικού Δημοσίου και 17% μέσω του ΤΑΙΠΕΔ που ανήκει στις άμεσες θυγατρικές του. Λαμβάνοντας δε υπ’ όψη τις πρόσφατες δηλώσεις της διευθύνουσας συμβούλου του, κ. Ράνιας Αικατερινάρη,  το στρατηγικό του σχέδιο για τη ΔΕΗ  περιλαμβάνει την «επιτάχυνση των επενδύσεων στις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας», «την επέκταση σε νέες αγορές και σε νέα προϊόντα» και την «αξιοποίηση της ενοποιημένης ευρωπαϊκής και περιφερειακής ηλεκτρικής αγοράς», δηλαδή την προώθηση των στόχων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, οι οποίοι, όμως, ουδεμία σχέση έχουν με τις σημερινές ανάγκες της χώρας και της οικονομίας της.

Το «στρατηγικό σχέδιο» του Υπερταμείου για τη ΔΕΗ άρχισε να υλοποιείται. -Επενδύσεις και περιπέτειες στην ΠΓΔΜ 

Στις 16.4.2018 το Δ.Σ. της ΔΕΗ ενέκρινε και τυπικά την εξαγορά της εταιρείας εμπορίας και προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας EDS της Π.ΓΔΜ έναντι τιμήματος 4,8 εκατομμυρίων ευρώ.  Η εταιρεία αυτή ιδρύθηκε το 2012 και έχει θυγατρικές στη Σερβία, στη Σλοβενία και στο Κόσσοβο. Είναι μέλος του Ουγγρικού Χρηματιστηρίου ηλεκτρικής ενέργειας (HURX) και διαθέτει άδειες εμπορίας (trading) ηλεκτρικής ενέργειας στη Σερβία, στη Βουλγαρία και στην Ουγγαρία.

Η επενδυτική αυτή κίνηση σαφώς εντάσσεται στα στρατηγικά σχέδια του Υπερταμείου για την «επέκταση σε νέες αγορές και σε νέα προϊόντα» και την «αξιοποίηση της ενοποιημένης ευρωπαΪκής και περιφερειακής αγοράς», είναι όμως εκτός από άκαιρη (η ΔΕΗ βρίσκεται εδώ και καιρό στα πρόθυρα κραχ) και ριψοκίνδυνη. Αφενός γιατί η αγορά ηλεκτρικής ενέργειας της ΠΓΔΜ είναι υπό διαμόρφωση, καθώς έχει καθυστερήσει σημαντικά να εφαρμόσει την ευρωπαϊκή νομοθεσία για την «απελευθέρωση» της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, αφετέρου γιατί η ΔΕΗ δεν διαθέτει  ειδίκευση και τεχνογνωσία σε  τέτοια εγχειρήματα. Εν ολίγοις, η ΔΕΗ προορίζεται να παίξει το ρόλο του χρήσιμου «ηλίθιου» για να κάνει τη δύσκολη δουλειά σε μια νέα, αδιαμόρφωτη και άγνωστη αγορά, προς εξυπηρέτηση ξένων συμφερόντων και προς βλάβη της.

Αποεπένδυση και πώληση λιγνιτικών μονάδων στο εσωτερικό
 

Στις 18.4.2018 κατατέθηκε το νομοσχέδιο «Διαρθρωτικά μέτρα για την πρόσβαση στο λιγνίτη και το περαιτέρω άνοιγμα της χονδρεμπορικής αγοράς ηλεκτρισμού», το οποίο προβλέπει την αποεπένδυση περιουσιακών στοιχείων και δραστηριοτήτων της ΔΕΗ με σκοπό την πώληση των λιγνιτικών μονάδων της στη Μελίτη Φλώρινας και τη Μεγαλόπολη Αρκαδίας.

Το εν λόγω νομοσχέδιο αποβλέπει, σύμφωνα με την αιτιολογική του έκθεση, στην «άμεση λήψη διαρθρωτικών μέτρων αποκατάστασης των δυσμενών για τον ανταγωνισμό συνεπειών στην χονδρεμπορική αγορά ηλεκτρισμού λόγω της παρελθούσης προνομιακής πρόσβασης της ΔΕΗ Α.Ε. στα δημόσια κοιτάσματα λιγνίτη». Και βεβαίως, πρέπει να παραδεχθούμε, είναι αλήθεια  ότι  η αποκλειστική πρόσβαση της ΔΕΗ στο λιγνίτη έβλαπτε τον ανταγωνισμό, ωφελούσε όμως τους καταναλωτές, καθώς σύμφωνα με τη ΡΑΕ (3) «το συγκριτικό πλεονέκτημα της ΔΕΗ (αποκλειστική πρόσβαση στους λιγνιτικούς και υδάτινους πόρους) μετακυλίεται και στη λιανική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας (λόγω του καθορισμού των τιμολογίων βάσει μέσου και όχι οριακού κόστους), δημιουργώντας έτσι σημαντικά εμπόδια εισόδου νέων προμηθευτών στην αγορά». Εν ολίγοις η αποκλειστική πρόσβαση στον λιγνίτη έδινε τη δυνατότητα στη ΔΕΗ να συγκρατεί τις τιμές της και με τον τρόπο αυτό να κάνει τις «εκπτώσεις» των ανταγωνιστών της να φαίνονται αναιμικές και γλίσχρες.

Οι παραπάνω εξελίξεις οδηγούν λογικά στο εξής συμπέρασμα: Το τοπίο γίνεται δυστυχώς δυσμενέστερο για την ελληνική οικονομία. Όχι μόνο γιατί ενώ «διψάει» η αυλή μας, η ΔΕΗ ωθείται να ποτίσει τις γλάστρες του γείτονα, αλλά γιατί η περαιτέρω συρρίκνωση (ή μήπως και διάλυση;) της πάλαι ποτέ κραταιάς ΔΕΗ συνεπάγεται και την περαιτέρω συρρίκνωση της βιομηχανίας και της  οικονομίας της χώρας.

Όσον αφορά  τους καταναλωτές, εκτός από την έμμεση βλάβη που θα υποστούν από τη συρρίκνωση της οικονομίας της χώρας, θα έχουν μπροστά τους και άλλα «καλά». Η «διεθνοποιημένη» και «ανταγωνιστική» ΔΕΗ του Υπερταμείου, όχι μόνο το «συγκριτικό πλεονέκτημα» που τη βοηθούσε να συγκρατεί τις τιμές της θα χάσει, αλλά και  «ρήτρες αναπροσαρμογής» θα συμπεριλάβει στις συμβάσεις της και τις υποδείξεις αυτών που επιμένουν σε αυστηρότερη εισπρακτική πολιτική θα ακολουθήσει. Εν ολίγοις, τα στρατηγικά σχέδια του Υπερταμείου για τη ΔΕΗ (και φοβόμαστε και για τις υπόλοιπες ΔΕΚΟ) είναι βέβαιο ότι θα κάνουν τη ζωή μας δυσκολότερη.

(1)  Η λέξη «trader» χρησιμοποιείται όλο και συχνότερα σε ελληνικά κείμενα ως οικονομικός όρος για να δηλώσει τον επιχειρηματία – επενδυτή κυρίως κινητών αξιών.
 

(2) Τα Όργανα του Υπερταμείου είναι:
α. Η Γενική Συνέλευση (Γ.Σ.) του μοναδικού μετόχου που είναι το Ελληνικό Δημόσιο, το οποίο όμως δεν εκλέγει και δεν μπορεί να ανακαλέσει τα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου (Δ.Σ), δεν καθορίζει την αμοιβή των μελών του Δ.Σ., δεν μπορεί να τροποποιήσει το καταστατικό του.
β. Το πενταμελές Εποπτικό Συμβούλιο που είναι το βασικό όργανο, στις αρμοδιότητες του οποίου, μεταξύ πολλών άλλων, ανήκει η εκλογή, ο διορισμός και η ανάκληση των μελών του Δ.Σ. και η προσυπογραφή και αξιολόγηση των αποφάσεων του Δ.Σ.
Τα  τρία μέλη του Εποπτικού Συμβουλίου επιλέγονται από τον βασικό μέτοχο, κατόπιν σύμφωνης γνώμης  της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Στήριξης, ενώ τα δύο μέλη, μεταξύ των οποίων ο Πρόεδρος του Εποπτικού Συμβουλίου, επιλέγονται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Στήριξης, κατόπιν σύμφωνης γνώμης του Υπουργού Οικονομικών.
γ. Το Δ.Σ. , το οποίο αποτελείται από 5 έως 9 μέλη με τετραετή θητεία, τα οποία διορίζονται από το Εποπτικό Συμβούλιο με απλή γνώμη του Υπουργού Οικονομικών.
δ. Οι Ελεγκτές, οι οποίοι διορίζονται από τη Γ.Σ.  του μοναδικού μετόχου βάσει καταλόγου υποψηφίων εταιρειών που υποβάλλεται από το Εποπτικό Συμβούλιο.
 

(3) ΡΑΕ «Ανάλυση των συνθηκών λειτουργίας της εγχώριας αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας» 5.7.2014